Odkrycie kopalni srebra w Srebrnej Górze z dnia 13.11.2015r o godz. 13

1. Co mają wspólnego współczesne świetliki dachowe a świetliki w średniowiecznych kopalniach srebra?

Wielu z Państwa zastanawia się dlaczego wraz z częścią załogi i przyjaciółmi zainteresowałem się górnictwem srebra na Dolnym Śląsku, jakby w rejonie naszego Rybnika nie było kopalń. Mało tego - mając wokół Rybnika kopalnie węgla kamiennego na każdym kroku postanowiliśmy się skupić na oddalonym o 200 kilometrów rejonie. Powodem jest fascynacja Dolnym Śląskiem – jego niebagatelną historią i architekturą, a przede wszystkim tajemnicami których ilość i różnorodność przyprawia o szybsze bicie serca. Góry Sowie są w tym przypadku czymś wyjątkowym. Warto spędzić tam każdą wolną chwilę na spacerach i wędrówkach, posłuchać przy ognisku takiej czy innej historii, a przede wszystkim spróbować powrócić do swoich źródeł które w tej tajemniczej krainie są namacalne i widoczne lepiej i wyraźniej niż gdziekolwiek indziej. Mając w swoich domach srebrne wyroby jubilerskie jak i numizmaty odziedziczone po przodkach możemy sobie wyobrazić skąd się wzięły i jak powstały. Potocznie mówi się że srebro jest tanie, ale nie zawsze tak było. Zapraszam do lektury poniższych krótkich artykułów. Cofając się w czasie nie powinniśmy myśleć o górnikach oraz innych osobach żyjących w wiekach średnich jako o osobach anonimowych. Wśród nich byli nasi przodkowie i to tacy rzeczywiści z krwi i kości, z imienia i nazwiska, ze swoimi troskami i drobnymi radościami. To dzięki naszym przodkom ich uporowi i pracowitości jesteśmy jacy jesteśmy. Musimy pamiętać że za kilkaset lat nasi potomkowie będą starali się zrozumieć nasze działanie i zwyczaje i zapewne przyjdzie im to dużo trudniej niż nam starającym się zrozumieć swoich przodków.

Powrót do przeszłości

Pierwsze wejście do starej, zapomnianej przez prawie sto lat kopalni robi niesamowite wrażenie, odradzam ludziom o słabym sercu. Człowiek przez parę chwil własnym oczom nie wierzył, momentami czuliśmy się jak w kinie. Może się to wydać mało prawdopodobne ale w człowieku budzą się w takiej chwili na zmianę dwa niezwykle silne przeciwstawne pierwotne instynkty: paniczny strach przed wejściem w nieznane oraz chęć zrobienia kilku kroków do przodu z zamiarem poznania tajemnicy. Rodzaj ludzki zawsze czynił te kilka kroków do przodu i to sprawiło że dzisiaj jesteśmy jacy jesteśmy. Próba poznania czegoś nieznanego zawsze będzie dla nas silniejsza. Napięcie i emocje związane z osiągnięciem celu poszukiwań na zawsze utkwi w pamięci, szczególnie że stanowiło zwieńczenie kilku lat pracy. Im poszukiwanie jest dłuższe tym radość z odkrycia jest większa. Może to czytelników zdziwi ale po wejściu do kopalni miałem wrażenie że górnicy opuścili ją chwilę przed naszym wejściem.

W pozostawionych garnuszkach i dzbankach na dnie pozostały zapewne jeszcze resztki posiłków i napoi. Absolutna cisza i niczym nie zmącona woda w szybie i w zalanych częściach korytarzy dopełnia wagi i podniosłości odkrycia.

Poczułem się jak intruz, jednak chcąc oddać szacunek znalezisku starałem się chodzić na tyle delikatnie i ostrożnie żeby nie zmącić wody i niczego na ścianie nie dotknąć, mając na uwadze bezpieczeństwo jak i napisy nakreślone starymi literami na zabłoconej ścianie.

Wewnątrz kopalni brak było jakichkolwiek znanych nam współczesnych śmieci które na stałe związane są z naszą cywilizacją czy krajobrazem: petów, plastikowych opakowań, baterii, puszek czy butelek. Wejście do kopalni po tak długim okresie uzmysławia nam ciągły i nieubłagany powolny upływ czasu. Osoby które opuściły przed nami kopalnię znały istnienie radia traktując je jako największe osiągnięcie techniczne swoich czasów. Prawie sto lat później wchodzimy my mówiąc już nie po niemiecku a po polsku. Posiadamy światło ledowe zaś dzięki telefonom komórkowym zaopatrzonym w aparaty fotograficzne jesteśmy w stanie w kilka chwil podzielić się z całym światem.

W kopalni nie było żadnych śmieci!!! Pojęcie śmieci w naszym rozumieniu po prostu nie istniało. Wszystkie stosowane wówczas narzędzia eksploatowało się do końca poddając częstym naprawom, remontom. Stoi to w sprzeczności z naszymi dzisiejszymi zachowaniami i przyzwyczajeniami polegającymi na nieustawicznym kupowaniu nowych i wyrzucaniu starych rzeczy które na dobrą sprawę są dobre tylko niemodne.

2. Lokalizacja kopalni odbywała się wieloetapowo, punktem wyjściowym poszukiwań były plansze umieszczone przez władze gminy informujące w których rejonach Srebrnej Góry były prowadzone wcześniej prace górnicze. Informacja taka miała jednak charakter przybliżonej lokalizacji. Przypuszcza się że informacja ta została zaczerpnięta z opracowania autorstwa Państwa Eufrozyny i Zygfryda Piątek. Dokładniejszymi okazały się mapy z połowy XIX wieku znalezione przez Pana Dariusza Wójcika i Krzysztofa Krzyżanowskiego w Archiwum Państwowym w Katowicach. Bardzo pomocne okazały się też opisy wnętrza kopalni przekazane przez dr. hab. Tomasza Przerwę.

Dotarcie do kopalni poprzedzone było w głównej mierze badaniami geodezyjnymi polegającymi na naniesieniu w terenie planów sztolni. Okazało się jednak że obydwie mapy z połowy XIX wieku różnią się nieznacznie między sobą. Sądzimy że wspomniane mapy powstały niejako przy okazji kartowania innej kopalni, stąd kreślarz zapewne „naszą kopalnię” ujął w sposób schematyczny. Pomiary geodezyjne wytypowały jeden z chodników jako najbardziej prawdopodobny, ponieważ błąd wynikający z nałożenia na siebie map był najmniejszy. Przypuszczalną lokalizację potwierdziły też wyraźne ślady eksploatacji górniczej na powierzchni ziemi. Dotarcie do sztolni odbywało się przy pomocy wykorzystania narzędzi ręcznych i polegało odkopywaniu wytypowanego z chodnika

W momencie wejścia do kopalni poziom tlenu utrzymywał się na poziomie 19,8% jednak w dalszych częściach kopalni spadał do 16%, nieznacznie dało się też wyczuć zapach siarkowodoru. Koniecznym stało się wycofanie odkrywców i przewietrzenie chodników za pomocą wymuszonego obiegu powietrza wtłaczanego z powierzchni poprzez rury z tworzyw sztucznych. Podczas wstępnego rekonesansu zostały pobrane do badań dendrochronologicznych próbki drewna. Do pozostałych znalezisk zaliczyć można klin żelazny służący zapewne do urabiania skał, ponadto skorodowane naczynia emaliowane służące zapewne do przechowywania posiłków. Ciekawym znaleziskiem okazał się kilkucentymetrowej średnicy skórzany tłok służący zapewne do tłoczenia wody. Przedstawiony opis znalezisk pochodzi z kilku dni po odkopaniu sztolni, jednak podczas dalszych prac badawczych należy się zapewne spodziewać więcej artefaktów. W momencie opracowania niniejszego artykułu ciągle odkrywane są następne chodniki i wyrobiska, co powoduje że plany kopalni ciągle są aktualizowane.

Jan Duerschlag

Sponsorem poszukiwań oraz patronem kopalni jest firma ESKADE-SYSTEM, producent poliwęglanowych świetlików dachowych.

3. Odkrycie kopalni stanowiło dla naszej ekipy ukoronowanie wielu lat pracy. Mamy nadzieję że uda się nam przebrnąć przez wiele zawiłości prawnych i w niedalekiej przeszłości wspólnie z władzami gminy udostępnić ten piękny obiekt turystom, których wiele przybywa do Srebrnej Góry. W chwili obecnej rozpoczęliśmy już procedury prawne mające na celu wyjaśnienie dalszych losów kopalni. O skutkach naszych działań będziemy Państwa na bieżąco informować. Cieszylibyśmy się gdyby udało nam się kopalnię przywrócić do stanu technicznego w jakim kiedyś funkcjonowała. Naszym wyobrażeniem jest odtworzenie jej do formy i kształtu zawartego w poradniku górnika z 1554r „Das Schwazer Bergbuch „ link link jak i z wykorzystaniem elementów przedstawiających wydobycie oraz przeróbkę kruszców według Georgiusa Agricoli z książki „De re metallica libri XII“ link

W związku z naszymi planami udośtępnienia kopalni zwracamy się do Państwa o pomoc przy pozyskiwaniu przedmiotów związanych z górnictwem, oraz planów górniczych z rejonu Dolnego Śląska – zwłaszcza z rejonu Gór Sowich w tym szczególnie ze Srebrnej Góry. Pomocne nam będą zdjęcia, rysunki, książki a także ustne czy pisemne przekazy.

4. Wobec olbrzymiego zainteresowania w mediach naszym odkryciem starej kopalni srebra w Srebrnej Górze przedstawiamy Państwu linki do ciekawszych programów telewizyjnych oraz artykułów. Umieszczamy także galerię zdjęć z odkrycia kopalni srebra oraz wiele innych ciekawostek których ciągle przybywa.